Tư duy phản biện, hay còn gọi là tư duy phân tích, được hiểu là quá trình suy nghĩ để phân tích, đánh giá một vấn đề đã sẵn có dưới một góc nhìn khác, nhằm làm sáng tỏ và khẳng định lại tính chính xác của vấn đề. Tư duy phản biện không đơn thuần chỉ là sự phản đối, phủ nhận các ý kiến khác như nhiều người lầm tưởng, mà thực chất là một quá trình tìm hiểu, so sánh, phân loại, tổng hợp thông tin một cách rõ ràng, mạch lạc, chính xác, khách quan và toàn diện.
Tư duy phản biện và câu chuyện một bộ phận trẻ em Việt “không biết cãi”
Có thể nói, tư duy phản biện là một kỹ năng cần thiết đối với tất cả mọi người, trong mọi lĩnh vực của đời sống. Nó giúp chúng ta nhận định được chính xác phần đúng sai trong một vấn đề, từ đó đưa ra được cách giải quyết hoàn hảo nhất cho vấn đề ấy. Đối với nhiều quốc gia trên thế giới, việc tập trung phát triển tư duy phản biện cho trẻ luôn được ưu tiên hàng đầu trong giáo dục tại gia đình và nhà trường. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tư duy phản biện vẫn là một khái niệm lạ đối với nhiều bậc phụ huynh và không phải ai cũng hiểu hết được tầm quan trọng của việc phát triển tư duy phản biện cho con em mình ngay từ những năm đầu đời.
Biểu hiện rất rõ của vấn đề này chính là: khi trẻ em lí luận hay cố gắng giải thích một vấn đề nào đó với người lớn, chúng sẽ bị coi là hỗn hào, không nghe lời, và không một người lớn nào ủng hộ điều này cả. Nhưng các bậc cha mẹ lại không biết rằng, chính quan niệm sai lệch ấy đã làm thui chột khả năng nhận thức của con em. Trẻ em Việt “không biết cãi” thực chất là dấu hiệu của việc khả năng tư duy phản biện của trẻ đang bị kìm nén và bỏ quên.
Tư duy phản biện giúp mở ra những cánh cửa nhận thức mới cho trẻ
Phát triển tư duy phản biện chính là cách thức nhanh chóng và hiệu quả nhất để nâng tầm nhận thức, mở rộng hiểu biết cho trẻ, giúp trẻ có thể dễ dàng thích ứng với hoàn cảnh sống và phát triển khả năng của chính bản thân mình.
Trước hết, khi được rèn luyện tư duy phản biện, trẻ sẽ trở nên chủ động và tích cực hơn khi giải quyết vấn đề. Tư duy phản biện yêu cầu chủ thể phải luôn luôn suy nghĩ để phân tích bản chất của sự vật, hiện tượng, cân nhắc các lợi ích cũng như bất lợi của từng lựa chọn, để cuối cùng đưa ra giải pháp toàn diện và phù hợp nhất. Lâu dần, nó sẽ hình thành ở trẻ phản xạ phản ứng và giải quyết vấn đề một cách nhanh nhạy, hiệu quả mà không cần quá dựa dẫm vào cha mẹ.
Bên cạnh đó, tư duy phản biện còn giúp trẻ có điều kiện khám phá bản thân và thể hiện khả năng của chính mình. Chúng ta luôn thừa nhận rằng, mỗi đứa trẻ đều có khả năng làm tốt ở ít nhất một lĩnh vực mà chúng yêu thích. Do vậy, hãy để con tự phát hiện được những điều đặc biệt ấy của chính mình bằng cách mài giũa tư duy phản biện Bởi trong quá trình này, trẻ phải vận dụng mọi khả năng, kỹ năng mà mình có được để nhận thức và giải quyết vấn đề. Đó chính là cơ hội tốt nhất để trẻ tự nhận thức chính mình.
Ngoài ra, tư duy phản biện còn đem lại cho trẻ vô vàn những kiến thức bổ ích và phong phú. Bởi lẽ, để phân tích, đánh giá một vấn đề, trẻ cần phải có một phông nền kiến thức phù hợp để có thể vận dụng và giải quyết vấn đề. Bởi vậy, trẻ sẽ hình thành ý thức tự trau dồi, tự giác tìm hiểu thêm tri thức và mỗi lần giải quyết xong một vấn đề nào đó cũng là lúc trẻ tích lũy thêm những “hạt giống” quý báu vào túi tri thức của mình.
Như vậy, tư duy phản biện là chìa khóa vàng để phát triển toàn diện về kỹ năng và nhận thức cho trẻ. Trau dồi và rèn luyện cho trẻ tư duy phản biện ngay từ bây giờ không bao giờ là quá sớm và các bậc cha mẹ có những hiểu biết đúng đắn và nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của kỹ năng này.
Đến với mô hình đào tạo của EVTrust, các bạn học sinh sẽ được rèn luyện và khuyến khích phát triển tư duy phản biện. EVTrust luôn xem tư duy phản biện là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình trưởng thành của trẻ về mặt nhận thức và đặt mục tiêu cải thiện khả năng này cho trẻ lên hàng đầu.